آموزش ریاضی منطقه بهنمیر استان مازندران

درا ین وبلاگ آدرس سایتهای مفید و مقالات روز و بخش نامه ها و نمونه سوالات و مطالب آموزش ریاضی نوشته می شود.

آموزش ریاضی منطقه بهنمیر استان مازندران

درا ین وبلاگ آدرس سایتهای مفید و مقالات روز و بخش نامه ها و نمونه سوالات و مطالب آموزش ریاضی نوشته می شود.

درس پژوهی یا اقدام پژوهی

متن زیر از وبلاگ فرهنگ مدرسه نوشته

ابوالفضل بختیاری

با همکاری دکتر محمدرضا سرکارآرانی

است.

درس‌پژوهی

الگوی ژاپنی برای رشد حرفه‌ای معلمان در کلاس درس

lesson study

پژوهش عملی و کاربردی در آموزش و پرورش بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته ، یکی از دغدغه های کارگزاران و سیاستگذاران آموزشی گسترش پژوهش به ویژه پژوهش مشارکتی در درون مدرسه وکلاس است. درس پژوهی (LESSON STUDY) در واقع روش پژوهشی مشارکتی معلمان در کلاس درس است که از آن به عنوان سودمند‌ترین، کاربردی‌ترین و مؤثرترین برنامه پرورش حرفه‌ای معلمان در مدارس ژاپن یاد شده است (سرکار آرانی ،1378: 61) . درس پژوهی و فرآیند پژوهش و فرآیند پژوهش مشارکتی مثل اقدام پژوهی (Action Research) معلمان در طراحی ، اجرا (Do) و ارزیابی فرصت می یابند تا بایکدیگر همکاری، همیاری و مشارکت کنند و مسائل درون مدرسه و کلاس را بکاوند ، جوابی بیابند و آنرا در عمل بکار ببندند و در پایان ارزیابی گروهی از عمل آموزشی یکدیگر داشته باشند . در درس پژوهی و اقدام پژوهی ، معلمان به شیوه کارگروهی تمرین می کنند ، دیدگاه‌های خود را تبادل و تعامل می کنند و از یکدیگر می آموزند ، در درس پژوهی بیش از اینکه معلمان مبانی نظری آموزش و یادگیری را بیاموزند ، مهارت‌های علمی و کاربردی مربوط به فرآیند یاددهی–یادگیری( آموزش )، ارزیابی روش‌های تدریس ، خود ارزیابی ، فعالیت های آموزشی را میآموزند . معلمان مباحث گروهی موضوع مورد پژوهش را انتخاب کرده و به صورت مشارکتی و در گروه ، طرح پژوهش مربوط به آن را تهیه می نماید . درس پژوهی مثل اقدام پژوهی به شیوه مشارکتی به ارزیابی دقیق فعالیت های آموزشی ا نجام شده در ارتباط با موضوع مورد نظر می‌پردازد. در این شیوه دانش آموزان را در پژوهش خود سهیم و در واقع در حین عمل پژوهش می کند ( سرکار آرانی ، 1378: 62) . در درس پژوهی که در مدرسه و کلاس است، بیشتر بر مسائل آموزشی درس و کلاس تمرکز دارند و به جنبه‌های جزئی و کاربردی در کلاس تمرکز دارد.

درس پژوهی ( که سرکار آرانی ، آنرا "پژوهش مشارکتی معلمان در کلاس درس" آورده است ) مثل اقدام پژوهی‌، پژوهش‌حین عمل است که می‌تواند تأثیر بسیاری در بهبود کیفیت کاری، آموزش درمدرسه و پرورش حرفه‌ای معلمان داشته باشد . در این بخش ابتدا به تفاوت‌های درس پژوهی و اقدام پژوهی نگاه می‌کنیم ، بعد، شباهت‌ها آنرا می آوریم:

تفاوت های درس پژوهی و اقدام پژوهی

درس پژوهی			اقدام پژوهی
درس پژوهی نقطه عزیمت عمل است			اقدام پژوهی عزیمت تئوری و عمل
هدف درس پژوهی، پرورش حرفه‌ای معلم است			هدف اقدام پژوهی ، انجام پژوهش در حین عمل
ماهیت درس پژوهی بازاندیشی (تفکر ) است			ماهیت اقدام پژوهی تفسیر داده ها
بهسازی کلاس درس			بهسازی فرآیند آموزش و نتیجه بهتر
درس پژوهی فقط در کلاس و مدرسه قابل اجرا است			اقدام پژوهی‌در‌همه‌جا ،هر سازمانی قابل اجرا است
درس‌پژوهی‌بیشتر ارگانیک‌و کمتر سیستماتیک است			اقدام پژوهی بیشتر سیستماتیک است
درس پژوهی خیلی جزئی و محدود است			اقدام پژوهی گسترده است
درس پژوهی گروهی (تیمی ) است			اقدام پژوهی فردی هم می‌شود اجرا شود
درس پژوهی‌یا طرح درس وراهنمایی‌عمل‌خاصی است			راهنمایی عمل خاصی ندارد
تاکید بر غنی سازی فرآیند آموزش و یادگیری است			شناخت مسأله و بهسازی عمل درمدرسه و سازمان‌های مختلف مورد توجه است
برنامه درسی مورد توجه است			شناخت مسأله وکاربرد یافته درمحل کار، مورد توجه است
درس پژوهی مبتنی بر برنامه درسی است			اقدام پژوهی به برنامه درسی، کاری ندارد
هدف اساسی یادگیری معلم است			هدف‌عمده‌شناسایی و حل کاربرد‌آن در عمل‌است

شباهت های درس پژوهی و اقدام پژوهی :

1- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی) به توسعه و پرورش حرفه‌ای کمک می کند .

2- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی) مشارکتی است.

3- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی) گروهی (تیمی) است ( تاکید بر کار جمعی).

4- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی) چرخه‌ای ( گردشی) است .

5- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی) توسط معلم شروع می شود .

6- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی)، پژوهشی است با سئوال و مسأله‌ای شروع می شود.

7- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی) به ترویج و گسترش علم کمک می کند .

8- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی) ، معلم تازه کار و با سابقه را در کنار هم برای هم آموزی و از دگرآموزی دعوت می کند.

9- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی) نیازمند نقادی فعال و متفکرانه است ( تفکر انتقادی ).

10-هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی)، زمان و نتیجه (هر دو )مهم است .

11- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی)، تمرکز در مسائل واقعی مدرسه و کلاس است .

12- هر دو (درس پژوهی و اقدام پژوهی)، کاربرد یافته و نتایج در عمل بکار گرفته می‌شود .

درس پژوهی : رویکرد نو در پژوهش مشارکتی معلمان

پژوهش‌های بین‌المللی اخیر در زمینه رشد و توسعه حرفه‌ای کارگزاران آموزشی (به‌ویژه معلمان) بیشتر به پژوهش در مدرسه و کلاس تاکید دارند، به‌طوریکه معلمان می‌کوشند بیش از پیش در تصمیم‌گیریهای مربوط به بهبود کیفیت آموزشی در مدارس (و کلاس درس) مشارکت داشته باشند. در شیوه درس پژوهی[1]، معلمان تلاش می‌کنند تا صلاحیت‌های حرفه‌ای خود را در حین کار (عمل) بهبود بخشیده و بازسازی فکری و نوسازی خویش و دانش‌آموزان در فرآیند یاددهی - یادگیری توجه جدی کنند. درس‌پژوهی الگویی (نمونه‌ای) از پژوهش مشارکتی در کلاس درس است که ایده ژاپنی برای توسعه حرفه‌ای معلمان می‌باشد.

از جملة مهمترین موانع در توسعة حرفه‌ای معلمان، فاصلة بین نظریه و عمل و عدم تشریک مساعی با معلمان در برگزاری دوره‌های آموزش معلمان است. بررسیهای بین‌المللی اخیر در حوزة توسعة حرفه‌ای معلمان، بیانگر رویکردهای نوینی مانند پژوهش مشارکتی در کلاس درس است که بیش از اقدامات گذشته در تلفیق نظریه و عمل توفیق یافته است (سرکار آرانی، 1378).

یک نمونه از فعالیتهای مربوط به توسعة حرفه‌ای معلمان، روشی است که ژاپنی‌ها در ابداع و به‌کارگیری آن پیشتاز محسوب می‌شوند و امروزه با نام «درس پژوهی» شناخته می‌شود. آنچه در ژاپن و برخی از کشورهای دیگر با نام درس‌پژوهی مورد استفاده قرار گرفته و هم‌اکنون نیز در جریان است، تلاشی در جهت بهبود فعالیتهای آموزشی از طریق مشارکت با همتایان و همکاران است (خاکباز و همکاران 1387،: 126).

درس‌پژوهی، یک حلقة پژوهشی است که در آن، معلمان به‌صورت گروهی دربارة موضوعات برنامة درسی به پژوهش می‌پردازند. آنها در ابتدا به «تبیین مسئله» می‌پردازند که فعالیت گروه درس‌پژوهی را برانگیخته است و هدایت خواهد کرد. مسئله می‌تواند یک سؤال عمومی (برای مثال برانگیختن علاقه دانش‌آموزان به پژوهش) یا سؤال جزئی‌تر باشد (برای مثال، بهبود فهم دانش‌آموزان از چگونگی جمع کردن مطالب برای تحقیق جزئی). سپس گروه به مسئله شکل می‌دهد و برآن تمرکز می‌کند، به‌نحوی که بتواند در یک درس خاص کلاسی مطرح شود. معمولاً مسئله‌ای را انتخاب می‌کنند که از فعالیتهای خود به‌دست آورده‌اند یا برای دانش‌آموزانشان دشواریهایی ایجاد کرده است.

هنگامی که یک هدف یادگیری انتخاب شد، معلمان برای «برنامه‌ریزی» و «طراحی درس» تشکیل جلسه می‌دهند. اگر چه در نهایت یک معلم، درس را به عنوان بخشی از فرآیند پژوهش تدریس خواهد کرد، ولی خود درس محصول گروهی تلقی می‌شود. در اینجا هدف نه تنها تولید یک درس اثربخش بلکه درک چگونگی و چرایی کارکرد درس برای افزایش «فهم مطالب در میان دانش‌آموزان» است. اغلب، برنامة اولیه‌ای که گروه تولید می‌کند، در جلسه‌ای برای همة معلمان مدرسه مطرح می‌شود تا به نقد درآید.

برای تدریس، تاریخی (زمان) معین می‌شود. معلمان گروه هر کدام نقشی را برعهده می‌گیرند و زمینه‌های لازم برای اجرای موفق درس در شرایط واقعی مورد بررسی قرار می‌گیرد. هنگام شروع درس، معلمان در قسمت عقب کلاس می‌ایستند یا می‌نشینند. ولی زمانی که از دانش‌آموزن خواسته می‌شود سرجای خود تمرین کنند، معلمان ناظر، قدم می‌زنند، کار دانش‌آموزان را مشاهده می‌کنند و همچنان که درس ادامه می‌یابد از فعالیت دانش‌آموزان یادداشت برمی‌دارند. گاهی به‌منظور تجزیه و تحلیل درس و بحث دربارة آن در زمان دیگر، فیلمبرداری می‌شود.

سپس معلمان، طی یک جلسه به نقد کار مشترک خود می‌پردازند. در این جلسه، معمولاً به معلمی که درس را آموزش داده است، اجازه داده می‌شود اول از همه صحبت کند و نظر خود را دربارة چگونگی اجرای درس و مسائل عمدة آن، اظهار نماید. سپس معلمان دیگر گروه معمولاً از دیدگاه انتقادی دربارة قسمت‌هایی از درس که به‌نظر آنها مشکل داشته است، صحبت می‌کنند. «تمرکز بر درس است» نه معلمی که آن را آموزش داده است؛ هر چه باشد درس، محصولی گروهی است و همة اعضای گروه در مورد نتیجة برنامة خود، احساس مسئولیت می‌کنند. در واقع آنها از خود انتقاد می‌کنند. چنین کاری نه یک ارزیابی شخصی بلکه فعالیتی است که به بهبود فردی منجر می‌شود و از همین رو حائز اهمیت است.

معلمان گروه درس‌پژوهی با توجه به مشاهدات و بازخودرها در درس تجدیدنظر می‌کنند. آنها ممکن است مواد آموزشی، فعالیتها، سؤال‌ها و مسائل مطرح شده یا همة این موارد را تغییر دهند. تأکید آنها غلب بر تغییر مواردی است که در جریان کلاس درس شواهد دقیقی مبنی بر ضرورت آنها یافته‌اند.

زمانی که طرح درس تجدیدنظر شده آماده شد، درس در کلاسی متفاوت تدریس می‌شود. گاهی معلم درس، همان معلم قبلی است ولی در بیشتر موارد معلم دیگری از گروه پژوهشی، تدریس را برعهده می‌گیرد. یکی از ویژگیهای این مرحله آن است که همة اعضای شورای معلمان برای شرکت در پژوهش به کلاس دعوت می‌شوند. حضور آنان در مدرسه‌ای بزرگ که تعداد معلمان جمع شده در یک کلاس آن احتمالاً از تعداد دانش‌آموزان کلاس بیشتر است، کاملاً شگفت‌انگیز به‌نظر می‌رسد (خاکباز و همکاران 1387 : 127).

در این مرحله معمولاً همة اعضای شورای معلمان در یک جلسة طولانی شرکت می‌کنند. گاهی یک فرد متخصص از خارج از مدرسه برای شرکت در این جلسه دعوت می‌شود. معلمان و ناظران، درس را نقد و تغییراتی پیشنهاد می‌کنند. هنگام بحث دربارة درس نه تنها یادگیری و فهم دانش‌آموزان بلکه آن دسته از مسائل عمومی که به وسیلة فرضیه‌های اصلی درس‌پژوهی بیان شده‌اند، مورد توجه قرار می‌گیرد و بالاخره دربارة این که چه چیزی از درس و اجرای آن آموخته شده است، صحبت به میان می‌آید.

در پایان، درسی که معلم‌ها به‌روی آن بحث کرده‌اند و خلاصة همة جلسات در یک کتابچه جمع‌آوری و منتشر می‌شود تامعلمان دیگر نیز از آن آگاهی یابند (یوشیدا[2]، 1999؛ استیگلر و هیبرت، 1999؛ فرناندز و یوشیدا، 2004 سرکار آرانی 1387)).

توفیق شیوة درس‌پژوهی توسط پژوهش‌های بسیاری تأیید شده است (واتانابه[3]، 2001؛ لوئیس، 2003a؛ لوئیس[4]، 2002b؛ پری، لوئیس و آکیبا[5]، 2002؛ کینی و همکاران[6]، 2002؛ فرناندز، کنون و چاکشی[7]، 2003؛ لوئیس، پری و موراتا، 2003؛ اینپراسیتا و لویفا[8]، 2003؛ یوشیدا و فرناندز، 2004، فینکن، ماتئوس، لاس و اسمیت[9]، 2004؛ کدزیور و فیفیلد[10]، 2004؛ راک و ویلسون[11]، 2005؛ لوئیس، 2006؛ ماتوبا[12] و سرکارآرانی، 2006؛ سرکار آرانی، 2006؛ سرکار آرانی، شیباتا[13] و ماتوبا، 2007)؛ در حالی که جای خالی این روش در ساختار آموزشی ایران بسیار مشهود است (سرکار آرانی، 2006؛ ایوبیان، 1385؛ خاکباز، 1386 و خاکباز وهمکاران، 1387: 123-146).

درس‌پژوهی چیست؟

"درس‌پژوهی"¹⁴ شکل اولیه‌ای از رشد حرفه‌ای معلمان در ژاپن است. هدف آن بهبود مستمر تدریس(آموزش) است به گونه‌ای که دانش‌آموزان بتوانند مطالب بیشتری را بیاموزند. تمرکز اولیه آن نیز بر نحوه تفکر و یادگیری دانش‌آموزان است.

"درس‌پژوهی" با سایر اشکال رشد حرفه‌ای متفاوت است، به این دلیل که پرورش حرفه‌ای در حین یاددهی و یادگیری(آموزشی) صورت می‌گیرد. تمرکز آن، چنان‌که جیم استیگلر و جیمز هیبرت¹⁵ در «شکاف آموزشی(یادگیری)¹⁶ » اشاره کرده‌اند، تدریس است، نه معلمان، کار کردن دانش‌آموزان است، نه کار دانش‌آموزان. ملاک سنجش در موفقیت "درس‌پژوهی" یادگیری معلمان است نه تولید یک درس. تهیه دروس بهتر نتیجه جانبی و ثانویه فرایند است، اما نه هدف اولیه آن.

گروه‌های معلمان کار می‌کنند تا دروسی را که چندین بار تدریس می‌شوند، مورد مشاهده قراردهند، بحث کنند و اصلاح کنند، تدوین نمایند(بازاندیشی، نواندیشی، بازبینی و....). معلمان فقط یکی دو بار در سال در درس‌پژوهی درگیرو مشارکت کنند، زیرا فرایند کار سخت و فشرده است.

یک دوره(سیکل) درس‌پژوهی عبارت است از:

• انتخاب یک کانون (درس کانونی)

• برنامه‌ریزی برای مطالعه درس¹⁷

• تدریس درس در جمع عمومی

• مشاهده عمیق درس با محوریت هدف‌های گروه

• گزارش‌دهی مستند

• بازاندیشی و تجدید نظر بر اساس تفکر گروه¹⁸

• تدریس درس تجدید نظر شده

• مجدداً گزارش‌دهی مستند

برنامه‌ریزی، یک برنامه‌ریزی درسی معمولی نیست. بخش مهمی از برنامه‌ریزی مطالعه درس (در زبان ژاپنی) kyozai kenkyuu نام دارد که به "مطالعه فشرده و عمیق مطالب" توسط دکتر ماکوتا یوشیدا [Dr.Makoto yoshida] ترجمه شده است. منظور از مطالب، تنها کتاب‌های درسی نیست، بلکه درک موضوع مورد تدریس، مرور مطالب موجود برای تدریس آن، و بررسی تحقیقاتی است که احتمالاً در آن حیطه(موضوع) انجام شده و موجود است. برخی اوقات، گروه(تیم) ممکن است از نظرات یک کارشناس[ یک فرد خبره] هم در زمینه[موضوع] مورد نظر کمک بگیرد.

علاوه بر همه اینها، گروه کاملاً توجه دارد که:

• در پایان درس، از دانش‌آموزان انتظار می‌رود چه چیزی را بدانند،

• چگونه دانش‌آموزان را مشارکت داده و درگیر کنیم و ترغیب نماییم،

• چه سؤالی را مطرح کند و با چه واژه‌هایی مطرح کند تا دانش‌آموزان را به فکر(تفکر) وادارد،

• دانش‌اموزان احتمالاً چگونه به فکر(تفکر) واداشته می‌شوند و چگونه به خطاهای پیش‌بینی شده پاسخ می‌دهند،

• کارهای انجام شده چگونه باید مرتب شوند تا داستان درس شکل بگیرد،

• چگونه درس به پایان برسد تا به دانش‌آموزان کمک کند که از آن معنایی استنباط کنند(آنرا احساس کنند)

همه این فرایند با" دیدگاه فدراسیون آمریکایی معلمان"¹⁹در خصوص رشد و ارتقاء حرفه‌ای اثر بخش و نیز "برنامه پژوهش آموزشی و اشاعه"²⁰ (ER & D) این فدراسیون هماهنگی دارد.

سؤال‌ها و پاسخ‌ها

یک گروه (تیم) درس‌پژوهی چند نفر باید باشد؟

تعداد نفرات مشخصی وجود ندارد. گروه‌ها می‌توانند ازتیم کوچک سه نفره تا گروه بزرگ 16 نفره متفاوت باشند.

چگونه باید آغاز کنیم؟

برای اعضای گروه مفید است که در جلسه‌ای توجیهی درباره "درس‌پژوهی"، یا در مطالعه‌ای در این باره شرکت (مشارکت) کنند. در حال حاضر، برنامه‌های ویدیویی متعددی برای ارائه در این جلسات تهیه شده است. گروهی که مایل است در یک دوره درس‌پژوهی کار کند باید برنامه‌ای را برای دیدارهای خود برای مدت چهار تا شش هفته تنظیم کند و تاریخی را برای تدریس درس در نظر بگیرد.

چه نوع پشتیبانی و حمایت‌هایی لازم است؟

مسلماً گروه نیازمند راهنمایی فردی آگاه (باتجربه) و مطلع در "درس‌پژوهی" است. همچنین، از آنجا که گروه با سؤال‌هایی درباره محتوا درگیر است، به همکاری یک متخصص محتوا به عنوان ناظر نیازمند است. بسیار مهم است که سازماندهی طوری انجام شود که همه اعضای گروه به هنگام تدریس درس، مشاهده‌گر، تدریس باشند. برای ارائه گزارش‌ها نیز، مکانی باید در نظر گرفته شود.

نکات کلیدی که گروه درس‌‌پژوهی باید در ذهن داشته باشد چیست؟

• هدف مطالعه، آگاهی از نحوه تفکر دانش‌آموزان است؛ هدف تهیه یک درس نمایشی نیست.

• نظرات، توصیه‌ها و اندیشه‌ها باید بر هدف‌های تنظیم شده توسط گروه (تیم) متمرکز باشد، نه بر برنامه یک معلم خاص یا هرکس دیگر.

• همه اعضای گروه باید در تهیه درس مشارکت داشته باشند، و همه نظرات و ایده‌ها باید محترم شمرده شوند. اگر درس‌های موجود کامل و بی‌نقص باشند، همه دانش‌آموزان باید موفق باشند و در چنین حالتی چیزی برای جستجو و اکتشاف باقی نمی‌ماند. اما تدریس کار پیچیده‌ای است و دلایل زیادی وجود دارد که دروسی که در یک موقعیت خوب کار می‌کنند(یاد گرفته می‌شوند) در موقعیتی دیگر کار نمی‌کنند(خوب آموخته نمی‌شوند).

• توصیه می‌شود در فرایند کار عجله نکنند. معلمان اغلب سعی دارند با طرح درسی که در ذهن خود دارند کار را آغاز کنند، نه با هدف‌هایی که باید دنبال شوند، حتی با در نظر گرفتن اهداف، بازهم بدون آنکه درباره چگونگی بهبود محتوا و دانش پیش‌نیاز دانش‌آموزان مطالعه‌ای داشته باشند، مایلند سریع به آماده کردن درس بپردازند.

معلمان از "درس‌پژوهی" چه چیزی عایدشان می‌شود؟

درس‌پژوهی" در مفهوم واقعی خود، معلمان را نسبت به اینکه دانش‌آموزان چگونه فکر می‌کنند و چگونه می‌آموزند، آگاه می‌کند.

درس‌پژوهی همچنین اهمیت آگاهی از تصویر توسعه‌ای کلان آنچه را که تدریس می‌شود، و آگاهی از ضرورت توجه به جزییات تفصیلی را که بر یادگیری دانش‌آموز اثر می‌گذارند، آشکار می‌کند.

درس‌پژوهی بر اهداف‌ روشن و درس‌هایی اصلی تأکید می‌کند.

درس‌پژوهی توجه افراد را به اهمیت کاربرد درست زبان جلب می‌کند.

درس‌پژوهی اندیشیدن (بازاندیشی و تفکر) درباره اینکه چگونه یک درس را به پایان برسانیم بطوری که دانش‌آموزان آن‌را بفهمند و بتوانند از آن معنا بسازند را قوت می‌بخشد.

یادگیری‌ای که درس‌پژوهی برای معلمان به همراه می‌آورد در طول تدریس آنان به کار گرفته می‌شود.

حتی دانش‌آموزان اظهار کرده‌اند از اینکه بزرگسالان علاقمندند بدانند آنها چگونه فکر می‌کنند، احساس خوبی دارند.

درس‌پژوهی، گروهی از درس‌ها را تولید می‌کند که می‌توانند با گزارش‌هایی درباره اینکه چه چیزی خوب کار می‌کند و چه چیزی خوب کار نمی‌کند، تعامل و با هم مشارکت داشته باشند.

گروه درس‌پژوهی «تفکر ریاضی²¹» فدراسیون آمریکایی معلمان

فدراسیون آمریکایی معلمان اخیراً سه گروه درس‌پژوهی را در روچستر (نیویورک)، ولوسیا (فلوریدا) و اسکرانتون (پنسیلوانیا) مورد حمایت قرار داده است. این گروه‌ها به عنوان پیامد طبیعی و قدرتمند برنامه «پژوهش آموزشی و اشاعه» و به منظور مطالعه آموزش «تفکر ریاضی» شکل گرفته‌اند.

در حالی که «تفکر ریاضی» دانش پژوهش-محور²² اولیه‌ای را درباره چگونگی تفکر و یادگیری کودکان ارائه می‌کند، درس‌پژوهی فرایند بلندمدتی را برای کاربست و تعمیق آن دانش در دروسی خاص فراهم می‌آورد. به گفته کاترین لویس²³، "درس‌پژوهی روشی جاری برای بهبود آموزش بر مبنای مشاهده دقیق دانش‌آموزان و کار آنان است."

از آنجا که معلمان یک گروه درس‌پژوهی از مدارس مختلفی هستند، بیشتر بحث‌های اولیه برخط است. هدف ما در فدراسیون[معلمان] آن است که گروه درس‌پژوهی پس از آنکه حمایت اولیه را از فدراسیون[معلمان] دریافت کرد، مدرسه- محور و منطقه- محور شود و کار را مستقلاً دنبال نماید.

اگرچه ما فرایند درس‌پژوهی را با ریاضیات آغاز کردیم، اما درس‌پژوهی فرایندی است که در همه دروس کاربرد دارد.

توصیه‌ها‌ی معلمان شرکت‌کننده در فدراسیون آمریکایی معلمان

درباره درس‌پژوهی

"برای اولین بار در زندگی حرفه‌ای ما، درس‌پژوهی چیزی نیست که درباره ما معلمان به عنوان مجریان باشد. "درس‌پژوهی درباره دانش‌آموزان است" و اینکه آنها چه می‌کنند و درباره چه چیزی فکر می‌کنند، و از آنچه برای آنان در کلاس درس تدارک دیده شده چه چیزی را کسب می‌کنند و چه چیزی را کسب نمی‌کنند." (نانسی سوندبرگ²⁴، روچستر، نیویورک)

"فرایند درس‌پژوهی باور نکردنی است. یادگیری زیادی صورت گرفته است. طراحی (برنامه‌ریزی) یک درس با چنین دقت و ریزبینی در واژه‌گزینی به گونه‌ای باورنکردنی مهم شمرده می‌شود. تنها در همین یک مرحله احساس می‌کنم، رشد کرده‌ام." (دنیل پیترز²⁵، روچستر، نیویورک)

"درس‌پژوهی شما را به عنوان یک معلم برای همیشه تغییر می‌دهد. شما دیگر هیچ‌وقت درسی را بدون توجه به برداشت‌های غلط دانش‌آموزان، پاسخ‌های آنان، وادار کردن دانش‌آموزان به توضیح موضوع و واگذاری مسؤولیت یادگیری به آنان، طراحی نمی‌کنید. دانش‌آموز و معلم با هم برای درک عمیقتر در یادگیری تلاش می‌کنند. هردو یادگیرنده‌ هستند." (ربکا لاچپل²⁶، روچستر، نیویورک)

و به نقل از یک معلم کهنه‌کار ژاپنی: [در خصوص درس پژوهی] "اگر تلاش نکنیم این فرایند را در تدریس روزمره خودمان اجرا کنیم، حتی یک درس مهم یک‌ساعته هم ارزشی نخواهد داشت."( معلم کهنه‌کار ژاپنی)

منبع: (2002)Murata & Takahashi[14]

پی‌نویس:

نویسنده در تهیه و تدوین این نوشتار از راهنمائی‌های آقای دکتر محمد رضا سرکار آرانی ( استاد دانشگاه علامه طباطبائی تهران و استاد مدعو دانشگاه‌های ژاپن )و آقای دکتر قورچیان بهره‌مند شده،که از راهنمایی ها ایشان سپاسگذاری می‌کند.

.[1] درس‌پژوهی یا جوگیوکن کیو (Jugyoukenkun) Lesson Study توسط دکتر ماکوتایوشیدا (Dr.Makota Yoshida) برای اولین بار در پایان‌نامه دکترای خود در سال 1999(م) واژه Jugyou Kenkuu را به Lesson Study ترجمه کرد ودکتر محمدرضا سرکارآرانی نیز در کتاب شکاف آموزشی (1383، ص119) این واژه را به عبارت «مطالعه درس» آورده‌اند و دکتر مهدی رجبعلی‌پور (1385) آنرا به «درس پژوهی» تغییر دادند که درس‌پژوهی معادل بهتری به‌نظر می‌رسد.

[2]. Makota Yoshida

[3]. Watanabe

[4]. ‍Catherin Lewise

[5]. Perry,Lewise,Akiba

[6]. Keeney,et.al

[7]. Fernandez,Cannon,Chokshi

[8]. Inprasitha,& Lophia

[9]. Finken, Matthews, Hlas, Schmidt

[10]. Kedzior, & Fifield

[11]. Rock, Wilson

[12]. Matoba

[13]. Shibata

14. lesson study

15. Jim Stigler & James Hiebert

16. The Teaching Gap

17. study lesson

18. group's reflecfion

19. American Federation of Teachers (AFT)

20. Educational Research & Dissemination (ER&D)

AFT-Thinking Mathematics Lesson Study Groups 21.

22. research-based knowledge

23. Cathrine Lewis

24. Nancy Sundberg

25. Danielle Peters

26. Rebecca LaChapelle

منابع

- خاکباز ، عظیمه السادات ؛ فدایی ، محمد رضا و موسی پور ، نعمت اله ( تابستان 1387). "تأثیر درس پژوهی بر توسعه حرفه‌ای معلمان ریاضی " . فصلنامه تعلیم و تربیت . نشریه پژوهشکده تعلیم و تربیت . 24،94: ص 123-146.

-استیگلر ، جیمز و هیبرت ، جیمز (1384). شکاف آموزشی : بهترین ایده ها از معلمان جهان برای بهبود آموزش در کلاس درس. ترجمه محمد رضا سرکار آرانی و علیرضا مقدم . تهران : مدرسه چاپ دوم .

-بختیاری ، ابولفضل و ایرانی ، یوسف (1386) . پژوهش عملی یا اقدام پژوهی . تهران : لوح زرین ، چاپ سوم

بختیاری ، ابولفضل (مرداد1386). اقدام پژوهی : فرآیندی در جهت بهبود وضعیت حرفه‌ای معلمان ، پژوهشنامه آموزشی : پنجمین ویژه نامه معلم پژوهنده ، شماره 25 : یادداشت سردبیر

-سرکار آرانی ، محمد رضا (پاییز 1378) . "پژوهش مشارکتی معلمان در کلاس درس : تجربه ژاپن در پرورش حرفه‌ای معلمان در مدرسه" . فصلنامه تعلیم و تربیت . نشریه پژوهشکده تعلیم و تربیت . سال یازدهم . شماره پیاپی 59: ص 61-76.

-سرکار آرانی ، محمد رضا (1386اسفند) . " درس پژوهی : الگویی برای تولید دانش حرفه ای در مدرسه " . رشد مدیریت مدرسه. دوره ششم، شماره 51: ص 10-12

-سرکار آرانی ، محمد رضا ( فروردین 1387 )." درس پژوهی : هسته‌ی تحول در آموزش و پرورش . " رشد مدیریت مدرسه . شماره 52:

منابع برای مطالعه بیشتر:

www.lesson research .net

www.Lsson research.net

www.lessonstudy.net

www.tc.edu/lessonstudy

www.lessonstudy.blogs.com

www.nsdc.org/library/strategies/lessonstudy.cfm

www.tc.columbia.edu/lessonstudy/lsgroups.html

www.lib.umich.edu/icollege/lessonstudy/index.htm

https://udel.edu/pipermail/de-lessonstudy/2006-June/000074.html